Ostatnia aktualizacja: 14.01.2013.
23 czerwca 1262 roku
DWÓR KSIĄŻĘCY W JAZDOWIE
Tego dnia przebywa w nim około 47 letni książę Siemowit wraz ze swoim 13 lub 14 letnim synem Konradem.DWÓR KSIĄŻĘCY W JAZDOWIE
(Źródło zdjęcia: kadr z filmu Dawno temu w Iłży, reż. Michał Drzewiecki, 2010)
Wizerunek księcia Siemowita.
Ryc.1 Wizerunek księcia mazowieckiego Siemowita I na podstawie pieczęci według Jana Matejki.
(Źródło: http://pl.wikipedia.org)
Ryc.2 Pieczęć piesza księcia Siemowita I, używana w latach 1255-1262.
(Źródło: http://pl.wikipedia.org)
Przebieg wydarzeń tego dnia według źródeł pisanych.
Według Kroniki wielkopolskiej:
"W roku Pańskim 1262, 22 czerwca, Rusini z Litwinami przybywszy chyłkiem na ziemię czerską na Mazowszu, zupełnie spustoszyli ją ogniem i mieczem. Tam wszedłszy niespodziewanie do pewnej wioski zwanej Jazdów, zastali książąt mazowieckich, Siemowita z jego synem Konradem. Pojmawszy ich obeszli się z nimi haniebnie. Swarno zaś, syn siostry Daniela, króla Rusi, własnoręcznie uciął głowę wspomnianemu księciu Siemowitowi, w takich okolicznościach pojmanemu, a jego syna Konrada uprowadził ze sobą jako jeńca. (...)."[1].
Natomiast kanonik krakowski Jan Długosz w swoim dziele Roczniki, czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, po prawie 200 latach od tego wydarzenia, napisał:
"Zjednoczeni Rusini i Litwini, sprzymierzeni już umowami i związkami, z całą potęgą i wojskiem obydwu narodów wkraczają zbrojnie na ziemie Mazowsza, cicho i ukradkiem przez lasy i zarośla, aby nie przeczuwającego niczego tym łatwiej zmylić i pobić. Napadłszy też nocą w wigilię św. Jana Chrzciciela na księcia Mazowsza Siemowita, syna Konrada, który przebywał wówczas w swojej wsi i dworze Jazowsku, czyli Jazdowie albo Jazdenie, chwytają go zanim można go było powiadomić o ich zbrojnym najeździe i biorą do niewoli tak samego księcia Siemowita, jak i jego syna Konrada i towarzyszących rycerzy i rozgrabiają całe mienie książęce. Tak wielką zaś wtedy Rusini okazali nienawiść do Polaków, że srożyli się nawet względem powiązanych i poddających się. Książę bowiem ruski Swamir albo Swarno, siostrzeniec króla Rusi Daniela, okazawszy wobec księcia Mazowsza Siemowita pochwyconego i związanego (przypadł bowiem w udziale Rusinom) (...), ściął go bezlitośnie. O taką samą śmierć (...) byłby przyprawił jego syna Konrada, gdyby się ten nie był dostał w udziale księciu Mendogowi i Litwinom, którzy go zachowali. (...). Panowie i rycerze mazowieccy ocknęli się pod wpływem losu swoich książąt i złupienia swej ziemi przez nieprzyjaciół - dla którego dokonania rozbiegli się Rusini i Litwini opuściwszy Jazowsko - oraz pod wpływem nowego i przykrego położenia. (...)."[2]
Przebieg wydarzeń według badań historycznych.
Dowództwo nad oddziałem Litwinów i Rusinów sprawował Ostafij Konstantynowicz. Był on prawdopodobnie zbiegłym księciem z Riazania (z rodu Rurykowiczów), i to on własnoręcznie ściął głowę księciu Siemowitowi I, a nie Swarno. Ponadto ten ostatni był synem księcia halickiego Daniela, a nie siostrzeńcem, jak zapisano w Kronice wielkopolskiej i w Roczniki, czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego. Wątpliwy jest także jego udział w tym najeździe.
Nie jest znana do końca przyczyna zwycięstwa wojsk litewskich. Czy załoga i obwarowania Jazdowa nie wytrzymały przewagi najeźdźców, czy dostali się do środka za sprawą zdrady zaufanego współpracownika księcia - Goszcza, jak napisano w Katalogu biskupów krakowskich. Mógł być on np. kapelanem księcia, bo urząd sekretarza u książąt mazowieckich wówczas nie istniał.
W dniu tego wydarzenia, książę mazowiecki Siemowit I miał ok. 47 lat, zaś jego syn Konrad - 13 lub 14 lat.
Przyczyny najazdu wojsk litewskich na Mazowsze.
W trakcie opracowania ...
Konsekwencje tego wydarzenia.
W trakcie opracowania ...
Miejsce w Warszawie, upamiętniające wydarzenia z 23 VI 1262 roku
Ryc.3 Kolumna z orłem i datą "1262". Północno-zachodnia część Łazienek Królewskich. Miejsce, gdzie znajdował się prawdopodobnie gród Jazdów. (Fot. Amicus)
Przypisy:
[1] Kronika wielkopolska, przekład Kazimierz Abgarowicz, Universitas, Kraków 2010, rozdział 138, s. 191
[2] Jana Długosza Roczniki, czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, przekład Julia Mrukówna, ks. VIII, 1241-1299, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 171-172
Źródło:
- Ewa Suchodolska, Dzieje polityczne (połowa XIII - połowa XIV w.) [w:] Dzieje Mazowsza do 1526 roku, red. Aleksander Gieysztor, Henryk Samsonowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s. 177-212,
- Jerzy Wyrozumski, Dzieje Polski Piastowskiej (VII w. 1370), Wielka Historia Polski, t. II, FOGRA Oficyna Wydawnicza, Kraków 1999.
