Lista starostów warszawskich (1413-1526)

Ostatnia aktualizacja: 28.02.2014.

---

Wpis ten podzieliłem na dwie części:

• w pierwszej, napisałem o obowiązkach starosty warszawskiego, kim był, skąd się wziął ten urząd i jak był zorganizowany,
• w drugiej, imienną listę starostów wraz z latami, w których piastowali ten urząd.

PS. Wpis ten będę z czasem uzupełniał.

KILKA SŁÓW O STAROŚCIE WARSZAWSKIM I JEGO OBOWIĄZKACH

Starosta warszawski to urzędnik administracyjny (książęcy), którego władza ograniczała się tylko do ziemi warszawskiej, później starostwa warszawskiego. Na początku był nazywany rządcą (procurator), a od połowy XV wieku starostą.¹

Urząd samodzielnego starosty dla ziemi warszawskiej wyodrębnił się na przełomie XIV/XV wieku. Do końca XIV wieku funkcjonował tylko jeden dla dzielnicy czersko-warszawskiej - starosta generalny (zwierzchnik rządców).²

Osoby na to stanowisko były powoływane przez księcia w dniu św. Augustyna (28 VIII). Czas sprawowania tego urzędu trwał rok. Książę mógł w każdej chwili go odwołać lub w przypadku zakończenia kadencji odnowić z nim umowę. Sprawiało to, że niektórzy rządcy zajmowali to stanowisko kilka lat pod rząd, bądź z przerwami.³

Rządca-starosta wybierał sobie do pomocy podrządców (podstarościch). Ilość podrządców (podstarościch) w danej ziemi była związana z ilością powiatów.⁴ W XV wieku w ziemi warszawskiej były dwa: warszawski oraz tarczyński.⁵

Natomiast przy sprawowaniu władzy sądowej, wspomagali go tak zwani oprawcy. Do ich obowiązków należało ściganie z urzędu osoby (nie zależnie od stanu), które dopuściły się rozboju, gwałtu, podpalenia, najścia cudzego domu, kradzieży.⁶

Obowiązki starosty (rządcy) warszawskiego:

• zarządzanie majątkiem książęcym (domeny książęce otrzymywali od księcia do "własnych rąk" do połowy XV wieku; od połowy XV wieku musieli już zawierać z księciem umowę dzierżawną),⁷
• dbanie o zaopatrzenie piwnic zamkowych, na przykład w beczki wina, miodu; w Warszawie będzie to Piwnica Książęca w Domu (Dworze) Wielkim,⁸
• ściąganie podatków (nadzór nad aparatem skarbowym),⁹
• kontrolowanie miar i wag w miastach (m.in. w Warszawie),¹⁰
• sądownictwo nad Żydami,¹¹
• nadzorowanie tak zwanych sądów wodnych,¹²
• przewodniczenie sądom ziemskim,
• pełnił funkcję namiestnika księcia,
• zwoływanie pospolitego ruszenia,
• władza policyjna i wykonawcza.

Ryc.1 Mapa przedstawiająca Mazowsze z podziałem na dzielnice i ziemie w latach 1381-1426. Autor: Fjl. Licencja: CC BY-SA 3.0
(Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Mazowsze1381.png)

LISTA STAROSTÓW WARSZAWSKICH

1413 Zbrosław z Otwocka
1419 Jan
1424 Mikołaj z Suszczyna
1426-1428 Mikołaj z Suszczyna
1428-1431 Marcin Broda z Jeżewa
1432-1433 Jan Szorc z Obrębu
1439-1441 Michał Kobiałka z Rakowca
1442-1443 Stanisław Zglesz
1445 Wawrzyniec Luśnia
1446-1448 Michał Kobiałka z Rakowca
1448-1449 Andrzej z Odolan
1452-1454 Michał Kobiałka z Rakowca
1455-1456 Mikołaj Stryjec z Lisowa
1456-1457 Michał Kobiałka z Rakowca
1460-1461 Michał Kobiałka z Rakowca
1461-1462 Jan ze Rzwienia
1464 Michał Kobiałka z Rakowca
1466 Michał Kobiałka z Rakowca
1472-1473 Mikołaj Drużbic z Zawstowa
1474-1478 Wszebor ze Smolska
1478-1480 Jan ze Rzwienia
1481 Mikołaj ze Zgorzały
1483 Jan ze Rzwienia
1484-1485 Aleksy z Nadarzyna
1485-1486 Mikołaj Brewka ze Święcic
1490 Jan z Radzymina
1491-1496 Jan Czech z Podosia
1498-1503 Jan Czech z Podosia
1504-1508 Marcin Mrokowski
1510 Marcin Mrokowski
1512-1513 Jan Podoski
1513 Marcin Mrokowski
1515 Paweł Brzeski
1517 Andrzej Zaliwski
1518-1519 Jan Ojrzanowski
1519-1520 Mikołaj Runowski
1520 Piotr Zaliwski
1521 Marcin Oborski
1523 Marcin Oborski
1523-1526 Jan Ojrzanowski

Przypisy

¹ Stanisław Russocki, Ustrój polityczny i prawo [w:] Dzieje Mazowsza do 1526 roku, red. Aleksander Gieysztor, Henryk Samsonowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s.301; Encyklopedia Warszawy, red. Barbara Petrozolin-Skowrońska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s.806-807.
² Stanisław Russocki, Ustrój ..., s.301; Encyklopedia ..., s.807.
³ Stanisław Russocki, Ustrój ..., s.301; Encyklopedia ..., s.807.
⁴ Stanisław Russocki, Ustrój ..., s.301; Encyklopedia ..., s.807.
⁵ Stanisław Russocki, Ustrój ..., s.300, tabela,
⁶ Stanisław Russocki, Ustrój ..., s.301,
⁷ Stanisław Russocki, Ustrój ..., s.301,
⁸ Małgorzata Wilska, Książę Janusz Starszy, Warszawa 1986, s.34,
⁹ Stanisław Russocki, Ustrój ..., s.301,
¹⁰ Stanisław Russocki, Ustrój ..., s.301,
¹¹ Stanisław Russocki, Ustrój ..., s.301,
¹² Stanisław Russocki, Ustrój ..., s.301.