Kary za cudzołóstwo we wczesnośredniowiecznym Bródnie

Ostatnia aktualizacja: 21.03.2014.

---

Ryc.1 Pojmanie oskarżonego za cudzołóstwo.
(Źródło: http://www.oleshye.com.ua/ru/gallery/?id=67)

Czy ktoś z Was zastanawiał się kiedykolwiek nad tym, w jaki sposób mieszkańcy osady przy grodzie Bródno, byli karani za cudzołóstwo? Ja tak. Pytanie to krążyło mi często po głowie podczas spacerów po "Warszawskim Parku Archeologicznym". Od razu mogę powiedzieć, że nie ma na nie odpowiedzi. Powód jest jeden. Brak źródeł pisanych z wczesnego średniowiecza odnoszących się bezpośrednio do tej "miejscowości". Można tylko przypuszczać, że być może podobnie postępowano, jak w kraju Bolesława Chrobrego i jego ojca - Mieszka I, bo w tym przypadku zachował się taki opis w kronice Thietmara z Merseburga (975-1018).

Mianowicie pisze on na kartkach swojej kroniki, że za czasów Bolesława Chrobrego:

"Jeśli ktoś spośród tego ludu ośmieli się uwieść cudzą żonę lub uprawiać rozpustę, spotyka go natychmiast następująca kara: prowadzi go się na most targowy i przymocowuje doń wbijając gwóźdź poprzez mosznę z jądrami. Następnie umieszcza się obok ostry nóż i pozostawia mu się trudny wybór: albo tam umrzeć, albo obciąć ową część ciała."¹

Tak karano mężczyzn. A jak to było z kobietami? Otóż Thietmar pisze dalej, że za czasów pogańskich Mieszka I:

"(...) jeśli znaleziono nierządnicę jakową, obcinano jej srom, by ją w ten szpetny i okrutny sposób pokarać, następnie zaś - jeśli godzi się o tym mówić - wieszano ów wstydliwy okrawek nad drzwiami domu, by uderzając w oczy każdego wchodzącego, do opamiętania na przyszłość go przywiódł oraz ostrożności." ²

Czy tak było na Bródnie w drugiej połowie X i na początku XI wieku? Trudno powiedzieć. A może odwoływano się tu do czegoś w rodzaju lokalnego prawa zwyczajowego, być może nieco odmiennego od tego, które przytoczyłem powyżej. Kto wie?

W każdym bądź razie z badań archeologicznych wiadomo, że za rządów Mieszka I (ok. 960-992) i jego syna Bolesława Chrobrego (992-1025), gród Bródno i osada jeszcze funkcjonowały. Natomiast tereny, na którym się on znajdował, były w granicach kraju tychże władców. Informują nas o tym pośrednio dwa źródła pisane. Pierwszy z nich to dokument tak zwany Dagome iudex, który został wydany po 990 roku, a przed 992 rokiem. Drugi zaś to relacja Ibrahima ibn Jakuba, bawiącego się w Magdeburgu i Pradze w latach 966-967. Obydwa źródła mówią, że kraj Mieszka I sąsiadował na północy z Prusami, a na wschodzie z Rusią.³

Ryc.2 Polska za Mieszka I (ok. 960-992). Autor: Poznaniak.
Licencja: CC BY-SA 3.0
(Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Polska_960_-_992.png)

Ryc.2 Polska za Bolesława Chrobrego (992-1025). Autor: Poznaniak.
Licencja: CC BY-SA 3.0
(Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Polska_992_-_1025.png)

Przypisy
¹Kronika Thietmara, tłumaczenie Marian Zygmunt Jedlicki, Universitas, Kraków 2005, ks. VIII, s. 217-218
²Tamże, s. 218
³Jerzy Wyrozumski, Dzieje Polski Piastowskiej (VIII w.-1370), Wielka Historia Polski, t. II, Kraków 1999, Fogra Oficyna Wydawnicza, s.79 i 83.