Rekonstrukcja Zamku książęcego w Warszawie z XV wieku (widok od strony rzeki Wisły)

Ostatnia aktualizacja: 20.02.2014.

---

Ryc.1 Rekonstrukcja Dworu Książęcego z XV wieku. Widok od strony Wisły.
Copyright by Szlak Książąt Mazowieckich, www.szlakksiazat.pl.
Rysował Grzegorz Bakera.

KILKA SŁÓW O ZABUDOWIE DWORU KSIĄŻĘCEGO

Na powyższym rysunku narysowane są następujące budynki, zaczynając od lewej strony:

• Wieża Wielka (Turris Magna)¹,
• Dwór (Dom) Wielki (Curia Maior)²,
• Wieża Żuraw - dawna brama zwana "Żurawiem" (Szoraw)³.

Stan zabudowy Dworu Książęcego na rysunku Grzegorza Bakery można zawęzić do roku po 1410 począwszy, a skończywszy około połowy XV wieku, lub przed 20 IV 1475 roku, ponieważ:

• w latach 1407-1410 zbudowano Dwór (Dom) Wielki⁴,
• około połowy XV wieku połączono Wieżę Wielką z Dworem (Domem) Wielkim, aczkolwiek według innych historyków mogło to nastąpić dopiero po 1526 roku; przed połączeniem z Wieżą Wielką, rozkład Dworu (Domu) Wielkiego był dwudzielny, zaś po połączeniu - trójdzielny⁵,
• w dokumencie z 20 IV 1475 roku Wieża Wielka jest już nazywana jako Wieża Złamana (turris rupte); według hipotezy Jerzego Garusa przyczyną uszkodzenia Wieży Wielkiej było obsunięcie się skarpy w wyniku powodzi, która nawiedziła Warszawę i okolice w 1474 roku; na osłabienie stabilności skarpy miała także wpływ susza z 1473 roku⁶; Wieży Wielkiej już nie odbudowano do wysokości sprzed katastrofy budowlanej.

Terminu "Zamek", w odniesieniu do kompleksu budynków tworzących rezydencję książęcą na terenie dzisiejszego Zamku Królewskiego w Warszawie, w XV wiecznych źródłach pisanych nigdy nie używano. Określano go jako "książęcy dwór miejski" (curia ducalis). Nazwa wzięła się od wybudowanego głównego budynku Dworu (Domu) Wielkiego.⁷

LOKALIZACJA BUDYNKÓW NA TERENIE OBECNEGO ZAMKU KRÓLEWSKIEGO

Ryc.2 Widok obecny Zamku królewskiego od strony Wisły. Stan na 13.02.2013 rok.


Ryc.3 Lokalizacja budynków na tle obecnej zabudowy Zamku Królewskiego: 1) Wieża Żuraw, 2) Dwór (Dom) Wielki, 3) studnia w Wieży Wielkiej, 4) Wieża Wielka.


Ryc.4 Przybliżona lokalizacja budynków od strony Wisły: 1) Wieża Wielka, 2) Dwór (Dom) Wielki, 3) Wieża Żuraw.


Ryc.5 Przybliżone położenie budynków - Dziedziniec Wielki Zamku Królewskiego. Widok na skrzydło wschodnie i południowo-wschodnie: 1) Wieża Żuraw, 2) Dwór (Dom) Wielki, 3) Wieża Wielka.

Dodatkowe informacje:

• lokalizację budynków na ryc.3 i ryc.4, dokonałem na podstawie mapy opracowanej przez Antoniego Kąsinowskiego w: Antoni Kąsinowski, Zamek warszawski a badania architektoniczne [w:] Restytucja Zamku Królewskiego w Warszawie, red. Tadeusz Polak, Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2001, s. 59, ryc. 1,
• rekonstrukcję Zamku królewskiego z XV wieku można było zobaczyć podczas wystawy Warszawa - miasto książąt mazowieckich w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie w 2011 roku.

Zobacz także:

• Próba wizualizacji grodu w Warszawie za Kazimierza I (1349-1355) w świetle najnowszych badań archeologicznych.

---

Przypisy:
¹ Ewa Suchodolska, Źródła pisane do dziejów zamku książąt mazowieckich w Warszawie, "Kronika Zamkowa", nr 1-2/ 53-54/ 2007, s. 201
² Tamże, s. 201; Jerzy Garus, Gród i Zamek książąt mazowieckich w Warszawie. Nowe źródła archeologiczne i nowe spojrzenie, "Kronika Zamkowa", nr 1-2/ 53-54/ 2007, s. 15
³ Jerzy Garus, Gród i Zamek książąt mazowieckich w Warszawie. Nowe źródła archeologiczne i nowe spojrzenie, "Kronika Zamkowa", nr 1-2/ 53-54/ 2007, s. 15; Antoni Kąsinowski, Zamek warszawski a badania architektoniczne [w:] Restytucja Zamku Królewskiego w Warszawie, red. Tadeusz Polak, Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2001, s. 59, ryc. 1
⁴ Leszek Kajzer, Warszawa, woj. mazowieckie. Zamek Królewski, [w:] Leksykon zamków w Polsce, red. Leszek Kajzer, Warszawa 2001, s. 526
⁵ Ewa Suchodolska, Zamek książąt mazowieckich (ok. 1300-1526); Ewa Suchodolska, Źródła pisane do dziejów zamku książąt mazowieckich w Warszawie, "Kronika Zamkowa", nr 1-2 /53-57/ 2007, s. 201
⁶ Jerzy Garus, Gród i Zamek książąt mazowieckich w Warszawie. Nowe źródła archeologiczne i nowe spojrzenie, "Kronika Zamkowa", nr 1-2/ 53-54/ 2007, s. 29-30
⁷ Ewa Suchodolska, Źródła pisane do dziejów zamku książąt mazowieckich w Warszawie, "Kronika Zamkowa", nr 1-2/ 53-54/ 2007, s. 197-198.