KALENDARIUM: 3 maj 1519 r. - Mikołaj z Mirowic (dziekan płocki i proboszcz warszawski) wypłacił książętom mazowieckim Stanisławowi i Januszowi 2000 dukatów zasądzonych od Jana Jeżowskiego (chorąży zakroczymski) i Jana Ojrzanowskiego (starosta warszawski), i innych współwinnych, na naprawę tam i odbudowę zawalonej wieży, leżącej z tyłu dworu książęcego w Warszawie

czwartek, 11 kwietnia 2013

Rekonstrukcja Zamku książęcego w Warszawie z XV wieku (widok od strony rzeki Wisły)

Ostatnia aktualizacja: 20.02.2014.


Rekonstrukcja Dworu Książęcego z XV wieku
Ryc.1 Rekonstrukcja Dworu Książęcego z XV wieku. Widok od strony Wisły.
Copyright by Szlak Książąt Mazowieckich, www.szlakksiazat.pl.
Rysował Grzegorz Bakera.


KILKA SŁÓW O ZABUDOWIE DWORU KSIĄŻĘCEGO

Na powyższym rysunku narysowane są następujące budynki, zaczynając od lewej strony:
  • Wieża Wielka (Turris Magna)1,
  • Dwór (Dom) Wielki (Curia Maior)2,
  • Wieża Żuraw - dawna brama zwana "Żurawiem" (Szoraw)3.

Stan zabudowy Dworu Książęcego na rysunku Grzegorza Bakery można zawęzić do roku po 1410 począwszy, a skończywszy około połowy XV wieku, lub przed 20 IV 1475 roku, ponieważ:
  • w latach 1407-1410 zbudowano Dwór (Dom) Wielki4,
  • około połowy XV wieku połączono Wieżę Wielką z Dworem (Domem) Wielkim, aczkolwiek według innych historyków mogło to nastąpić dopiero po 1526 roku; przed połączeniem z Wieżą Wielką, rozkład Dworu (Domu) Wielkiego był dwudzielny, zaś po połączeniu - trójdzielny5,
  • w dokumencie z 20 IV 1475 roku Wieża Wielka jest już nazywana jako Wieża Złamana (turris rupte); według hipotezy Jerzego Garusa przyczyną uszkodzenia Wieży Wielkiej było obsunięcie się skarpy w wyniku powodzi, która nawiedziła Warszawę i okolice w 1474 roku; na osłabienie stabilności skarpy miała także wpływ susza z 1473 roku6; Wieży Wielkiej już nie odbudowano do wysokości sprzed katastrofy budowlanej.

Terminu "Zamek", w odniesieniu do kompleksu budynków tworzących rezydencję książęcą na terenie dzisiejszego Zamku Królewskiego w Warszawie, w XV wiecznych źródłach pisanych nigdy nie używano. Określano go jako "książęcy dwór miejski" (curia ducalis). Nazwa wzięła się od wybudowanego głównego budynku Dworu (Domu) Wielkiego.7


LOKALIZACJA BUDYNKÓW NA TERENIE OBECNEGO ZAMKU KRÓLEWSKIEGO


Ryc.2 Widok obecny Zamku królewskiego od strony Wisły. Stan na 13.02.2013 rok.


Ryc.3 Lokalizacja budynków na tle obecnej zabudowy Zamku Królewskiego: 1) Wieża Żuraw, 2) Dwór (Dom) Wielki, 3) studnia w Wieży Wielkiej, 4) Wieża Wielka.


Ryc.4 Przybliżona lokalizacja budynków od strony Wisły: 1) Wieża Wielka, 2) Dwór (Dom) Wielki, 3) Wieża Żuraw.


Ryc.5 Przybliżone położenie budynków - Dziedziniec Wielki Zamku Królewskiego. Widok na skrzydło wschodnie i południowo-wschodnie: 1) Wieża Żuraw, 2) Dwór (Dom) Wielki, 3) Wieża Wielka.

Dodatkowe informacje:
  • lokalizację budynków na ryc.3 i ryc.4, dokonałem na podstawie mapy opracowanej przez Antoniego Kąsinowskiego w: Antoni Kąsinowski, Zamek warszawski a badania architektoniczne [w:] Restytucja Zamku Królewskiego w Warszawie, red. Tadeusz Polak, Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2001, s. 59, ryc. 1,
  • rekonstrukcję Zamku królewskiego z XV wieku można było zobaczyć podczas wystawy Warszawa - miasto książąt mazowieckich w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie w 2011 roku.

Zobacz także:



Przypisy:
1 Ewa Suchodolska, Źródła pisane do dziejów zamku książąt mazowieckich w Warszawie, "Kronika Zamkowa", nr 1-2/ 53-54/ 2007, s. 201
2 Tamże, s. 201; Jerzy Garus, Gród i Zamek książąt mazowieckich w Warszawie. Nowe źródła archeologiczne i nowe spojrzenie, "Kronika Zamkowa", nr 1-2/ 53-54/ 2007, s. 15
3 Jerzy Garus, Gród i Zamek książąt mazowieckich w Warszawie. Nowe źródła archeologiczne i nowe spojrzenie, "Kronika Zamkowa", nr 1-2/ 53-54/ 2007, s. 15; Antoni Kąsinowski, Zamek warszawski a badania architektoniczne [w:] Restytucja Zamku Królewskiego w Warszawie, red. Tadeusz Polak, Wydawnictwo Projekt, Warszawa 2001, s. 59, ryc. 1
4 Leszek Kajzer, Warszawa, woj. mazowieckie. Zamek Królewski, [w:] Leksykon zamków w Polsce, red. Leszek Kajzer, Warszawa 2001, s. 526
5 Ewa Suchodolska, Zamek książąt mazowieckich (ok. 1300-1526); Ewa Suchodolska, Źródła pisane do dziejów zamku książąt mazowieckich w Warszawie, "Kronika Zamkowa", nr 1-2 /53-57/ 2007, s. 201
6 Jerzy Garus, Gród i Zamek książąt mazowieckich w Warszawie. Nowe źródła archeologiczne i nowe spojrzenie, "Kronika Zamkowa", nr 1-2/ 53-54/ 2007, s. 29-30
7 Ewa Suchodolska, Źródła pisane do dziejów zamku książąt mazowieckich w Warszawie, "Kronika Zamkowa", nr 1-2/ 53-54/ 2007, s. 197-198.

3 komentarze:

  1. Zamek Królewski to baaardzo ciekawy, historyczny, wieloetapowy obiekt. Dla mnie osobiście o wiele ciekawszy od Wawelu :)

    OdpowiedzUsuń
  2. odważnie; choć nazbyt chyba dyskusyjnie jak na zaawansowanie badań na Zamku. Curia Maior zaczynała się od wieży, zatem studnia była wewnątrz; Jeszcze śp Jurek Garus odsłonił osunięty mur rękawa wokół wieży; choć konstrukcje, które interpretował jako pierwotny wał grodu były jak sądzę umocnieniem skarpy wokół wieży; ale może nie mam racji; pozdrawiam; erka

    OdpowiedzUsuń