Fragment fundamentu muru, chroniącego miasto od strony Wisły (Stare Miasto, Warszawa)

Ostatnia aktualizacja: 12.12.2014.

---

Co zachowało się do naszych czasów z epoki średniowiecza na Starym i Nowym Mieście w Warszawie?

Oto ciąg dalszy odpowiedzi na powyższe pytanie.

#5 FRAGMENT FUNDAMENTU MURU OBRONNEGO OD STRONY WISŁY
CENTRUM INTERPRETACJI ZABYTKU PRZY ULICY BRZOZOWEJ 11/13

Ryc.1 Fragment kamiennego fundamentu. Stan na 30.10.2014. Fot. Amicus.

Datowanie: wzniesiony po 23 listopada 1379 roku na mocy umowy księcia Janusza I Starszego z mieszczanami warszawskimi¹.
Uwagi: zostały odkryte w 2008 roku, podczas badań archeologicznych poprzedzających utworzenie w kamienicy ekspozycji Centrum Interpretacji Zabytku².

Ryc.2 Fragment fundamentu muru obronnego, udostępnionego zwiedzającym wraz z tablicami informacyjnymi (ekspozycja). Fot. Amicus

CIEKAWOSTKA

Książę Janusz Starszy wspomniał w dokumencie z 23 listopada 1379 roku o tym, że:

• "jeżeliby (…) obcy czy przybysze, a mianowicie robotnicy, zatrudnieni przy budowie muru i rzeczonego miasta, między sobą w jakiś sposób się spierali i poranili, albo (…) wywiązała się między nimi jakaś kłótnia, tak że zasługiwaliby na karę, powinni być sądzeni (…) przed rajcami rzeczonego miasta, z tym (…) zastrzeżeniem, że, jeżeli pośród nich będzie popełnione zabójstwo, wtedy chcemy, żeby tacy byli przekazani przed nasz sąd.(…)”³,
• "Wolno będzie (…) mieszczanom dla prac dotyczących muru wydobywać wapno w naszych dobrach (…), również rycerskich, zakonnych czy jakiegokolwiek innego rodzaju, wydobywać i wywozić kamienie, wycinać kloce drzewne, posiadać i zbierać bez przeszkody i w spokoju wszystkie inne potrzebne rzeczy sposobne do [wznoszenia] muru. (…),"⁴
• "Aby (…) łatwiej przez tych naszych mieszczan mur mógł być wytyczony i ukończony rzeczonym mieszczanom (…) dajemy (…) od daty niniejszej aż do ośmiu lat (…) całkowitą wolność, podczas której (…) mieszczanie będą całkowicie wolni (…) od wszelkich naszych opłat, czynszów i wszystkich obciążeń, i od jakichkolwiek oczynszowań. Dlatego przydzielamy mieszczanom następujące wsie naszego (…) księstwa na przeciąg ośmiu lat, (…): Wawrzyszew, Jazdów, Mostki i Młociny, którą to [wolność] (…) mieszczanie są obowiązani odkupić od Arnolda zwanego Warszawski, naszego (…) sługi, za trzydzieści cztery kopy groszy praskich; te wsie (…) mają być w posiadaniu i użytkowaniu przez tychże mieszczan, wraz ze wszystkimi użytecznościami, dochodami, czynszami, zyskami i pracami, tak jak te dochody zwykły być nam (…) płacone. (…)"⁵,
• "(...) jeżeli w czasie (…) wymienionej wolnizny, (…) miastu przydarzy się jakiś (…) nagły gwałt, czy jakieś niebezpieczeństwo, tak (…) że ogniem będzie spalone (…), lub też będzie zarazą (…) spustoszone, iż (…) mieszczanie nie będą mogli (…) wznosić mury, wówczas wszystkie nasze wsie, dane im (…), wraz z poszczególnymi czynszami i naszymi dochodami w mieście i poza miastem, (…), do nas, jak przedtem, winny powrócić. Kiedy zaś miasto odnowi się i polepszy w swoich dobrach, tak że ci mieszczanie będą mogli (…) wznosić mury, wówczas będzie nadal ważna udzielona im ulga wraz ze wszystkimi wsiami, (…), jak to wyżej określiliśmy."⁶. Niestety w trakcie obowiązywania niniejszej wolnizny, Warszawę spotkała tragedia. Doszło do pożaru, bo z tego powodu książę Janusz Starszy przyznał miastu po 30 kóp groszy na trzy lata z cła, na mocy dokumentu wydanego 25 listopada 1384 roku.⁷

LOKALIZACJA FRAGMENTU FUNDAMENTU MURU OBRONNEGO MIASTA WARSZAWY

Ryc.3 Żółtym kwadratem oznaczyłem kamienicę, w której znajduje się Centrum Interpretacji Zabytków. Fragment planu Warszawskiej Starówki, opracowanej przez Mariusza Brzezińskiego.

Dostępność: można zobaczyć je bezpłatnie w godzinach otwarcia Centrum Interpretacji Zabytków, bo znajdują się one na parterze, w pomieszczaniu pomiędzy głównym wejściem do budynku, a kasą biletową. Godziny otwarcia tej placówki dostępne są na stronie: http://ciz.muzeumwarszawy.pl/dla-zwiedzajacych/bilety-godziny-otwarcia-ciz.

Bariery architektoniczne: brak.

Przypisy:
¹Tablica informacyjna na ekspozycji w Centrum Interpretacji Zabytków,
²Tablica informacyjna na ekspozycji w Centrum Interpretacji Zabytków,
³Dzieje Mazowsza i Warszawy. Wybór źródeł, opracował Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1973, s. 24-25,
⁴Dzieje Mazowsza i Warszawy. Wybór źródeł, opracował Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1973, s. 24,
⁵Dzieje Mazowsza i Warszawy. Wybór źródeł, opracował Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1973, s. 23-24,
⁶Dzieje Mazowsza i Warszawy. Wybór źródeł, opracował Józef Kazimierski, Ryszard Kołodziejczyk, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1973, s. 24,
⁷Teodor Wierzbowski, Przywileje królewskiego miasta stołecznego Starej Warszawy, 1376-1772, Warszawa 1913, s. 6, nr 5.